Obawy związane z ciągłymi opóźnieniami
Liczba ciągników zarejestrowanych w Europie w 2022 r. byłaby bez wątpienia jeszcze wyższa, gdyby nie ciągłe zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw. Wynikają one głównie z długoterminowego wpływu pandemii Covid-19, ale uległy pogorszeniu po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. Zakłócenia te doprowadziły zarówno do wąskich gardeł w dostawach surowców i komponentów dla producentów, jak i do wzrostu cen samych towarów.
Chociaż wpływ opóźnień stopniowo zmniejszał się w ciągu roku, to w połączeniu z utrzymującym się silnym popytem ze strony klientów zakłócenia oznaczały, że czas realizacji dostaw ciągników był znacznie dłuższy niż zwykle. Na początku 2023 r. portfele zamówień firm nadal odpowiadały okresowi produkcji wynoszącemu ponad 6 miesięcy; przed pandemią bardziej typowe były okresy 2-3 miesięcy. Poziom zapasów utrzymywanych przez dilerów jest również niższy niż zwykle w większości krajów europejskich.
Na producentów ciągników negatywnie wpłynęły również wysokie ceny energii i paliwa w 2022 r. To nieuchronnie doprowadziło do wzrostu cen maszyn rolniczych, w tym ciągników.
Obecna niepewność
Pomimo wyzwań w łańcuchach dostaw, popyt na ciągniki i inne maszyny rolnicze w Europie pozostaje silny. Przyczyniły się do tego utrzymujące się jeszcze do niedawna wysokie ceny produktów rolnych. Chociaż ceny spadły z najwyższych poziomów obserwowanych na początku wojny na Ukrainie, większość towarów rolnych jeszcze w I kwartale 2023 r. pozostawała droższa niż w poprzednich latach. Według światowego indeksu cen żywności publikowanego co miesiąc przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (UN FAO), wiosną 2022 r. ceny osiągnęły bezprecedensowy poziom, zwłaszcza w przypadku roślin oleistych i zbóż, których Ukraina jest głównym producentem. Jednak wysokie zbiory w innych miejscach pomogły globalnemu systemowi żywnościowemu dostosować się i pozwoliły na ustabilizowanie się cen.
Podczas gdy wysoki poziom cen produktów rolnych byłby mile widziany, należy pamiętać, iż rolnicy doświadczyli wysokiego wzrostu cen niektórych kluczowych czynników produkcji, takich jak paliwo, nawozy czy pasze dla zwierząt. Ponieważ ceny prawdopodobnie pozostaną niestabilne przez pewien czas, przyszła rentowność gospodarstw rolnych jest wysoce niepewna.
Chociaż obraz popytu pozostał ogólnie pozytywny, wpłynęły na niego ekstremalne warunki pogodowe w 2022 r. Większość kontynentu doświadczyła fali upałów i suchych warunków w okresie letnim, ale sytuacja była bardziej poważna w częściach Europy Południowej. Warunki suszy miały tu znaczący wpływ na uprawy i niewątpliwie wpłynęły na popyt na ciągniki i inne maszyny rolnicze, zwłaszcza we Włoszech, Hiszpanii i Portugalii.
Wzrost rejestracji ciągników o dużej mocy
Większość spadku rejestracji ciągników rolniczych w latach 2021-2022 dotyczyła maszyn o mocy poniżej 130 KM. Poniżej tego poziomu liczba zarejestrowanych maszyn była o 15,2% niższa niż w 2021 r. Z kolei w przypadku ciągników rolniczych o większej mocy roczna suma była o 3,7% wyższa niż w poprzednim roku. Oznaczało to, że te większe maszyny stanowiły 39% europejskich rejestracji w 2022 r., w porównaniu z 35% w 2021 r. Biorąc pod uwagę wspomniane wyżej wyzwania związane z łańcuchami dostaw, zmiany zgłaszane dla różnych zakresów mocy mogą nie odzwierciedlać dokładnie popytu na różne typy ciągników.
Różnice między krajami
Rejestracje ciągników rolniczych spadły na każdym z 7 największych rynków europejskich w 2022 r., ale nadal stanowiły one prawie 3/4 ciągników zarejestrowanych w Europie. Dwoma największymi rynkami ciągników rolniczych w Europie pozostają Francja i Niemcy (wykres 4), przy czym na te dwa kraje przypada prawie 40% wszystkich ciągników zarejestrowanych w Europie w 2022 r. Rejestracje w tych dwóch krajach spadły odpowiednio o 1% i 11%. Włochy, Polska i Hiszpania, gdzie w 2021 r. odnotowano bardzo wysokie ilości rejestracji, w 2022 r. zanotowały jeszcze szybsze spadki. Niektóre kraje, głównie w Europie Wschodniej i Skandynawii, zarejestrowały jednak więcej ciągników rolniczych niż rok wcześniej.
Sytuację w poszczególnych krajach europejskich analizowaliśmy już szczegółowo w atr 5/2023, warto jednak zwrócić uwagę na kilka innych elementów, nieporuszonych we wspomnianym artykule. W 2022 r. w Niemczech, gdzie liczba rejestracji ciągników po raz kolejny przekroczyła granicę 30 tys. sztuk, rynek traktorów o mocy powyżej 150 KM wzrósł o 2,9%, natomiast znacznie spadł segment rynku mniejszych ciągników (-31,9% dla maszyn o mocy poniżej 50 KM). W ciągu roku najwyższe wyniki sprzedaży (podobnie jak w ostatnich trzech latach) odnotowano w marcu. Odnośnie Francji warto zwrócić uwagę na fakt, iż zeszłoroczny dobry wynik (niespełna 35,6 tys. sztuk), to w dużej mierze zasługa wzrostu rejestracji ciągników standardowych (prawie 25,1 tys. sztuk, +2%). Z drugiej strony spadła ilość rejestracji ciągników do utrzymania terenów zielonych oraz ciągników do winnic i sadów, odpowiednio o 8% i 14%. Rejestracje zostały w ub. roku zakłócone przez trudności z dostawami.
Z kolei analizując dane z Włoch (ilość rejestracji spadła o 17,1%, do 20,2 tys. sztuk), trzeba podkreślić, że najwyższy spadek sprzedaży zanotowano w segmencie 75-100 KM - aż o 43,7%, do prawie 4,4 tys. sztuk. Na Półwyspie Apenińskim spadki odnotowano również w przypadku kombajnów zbożowych (-9,7%) oraz ładowarek teleskopowych (-21,2%). Kurczenie się rynku można uznać częściowo za spadek „techniczny” po nadzwyczajnym trendzie obserwowanym w 2021 r. (+35,9% dla ciągników, +29,8% dla kombajnów i aż +56% dla ładowarek teleskopowych). Jednak wynika on również z dobrze znanych problemów z zaopatrzeniem i wysokich cen surowców.
Spójrzmy jeszcze na inne ważne rynki techniki rolniczej w Europie i jej bezpośrednim sąsiedztwie. W Wielkiej Brytanii rejestracje ciągników rolniczych o mocy powyżej 50 KM w 2022 r. ponownie zbliżyły się do poziomu 12 tys. sztuk, który wydaje się być obecnie punktem odniesienia. Roczna liczba była o 4% niższa niż w 2021 r., ale sumy za oba lata byłyby wyższe, gdyby nie zakłócenia w łańcuchach dostaw. Gdyby zamówienia na ciągniki przekładały się na rejestracje w tym samym tempie co zwykle, moglibyśmy oczekiwać rejestracji dodatkowych 4 tys. maszyn w ciągu dwóch lat; wiele z nich może być jeszcze w przygotowaniu. Podobnie było w przypadku innych rodzajów sprzętu rolniczego. Dostawy były średnio o ok. 6% niższe niż w 2021 r. i ok. 2% poniżej średniej pięcioletniej, aczkolwiek przy zróżnicowanych trendach dla różnych typów sprzętu. Badanie pokazuje jednak, że zaległe zamówienia na koniec 2022 r. były warte nieco więcej niż rok wcześniej i prawie dwukrotnie więcej niż średnia dla końca roku we wcześniejszych latach.
W Turcji, zgodnie z najnowszym raportem za rok 2022, sprzedano łącznie 66,9 tys. ciągników, w porównaniu z 64,1 tys. sprzedanymi w 2021 r., co stanowi wzrost o 4,5%. Wśród tureckich segmentów mocy, ciągniki z napędem 50 KM i wyższym stanowiły największy udział z ok. 95% udziałem w ub. roku. Oprócz normalnego zapotrzebowania, obawa, że ceny wzrosną w kraju, w którym utrzymuje się wysoka inflacja, również wpłynęła na decyzje o zakupie ciągników. Kolejnym czynnikiem, który wywołał popyt, są stopy procentowe, które utrzymywane są na wyjątkowo niskim poziomie w porównaniu z obecnym poziomem inflacji. Czynniki te w naturalny sposób znacząco wpływają na popyt. Podczas gdy popyt wykazywał tendencję wzrostową, problemy po stronie podaży uniemożliwiały jego pełne zaspokojenie.
