Technika

Na co zwrócić uwagę planując inwestycje biogazową?

Data publikacji:

Potencjał biogazowy w Polsce jest ogromny. Wraz z największą ilością produkowanego obornika (ponad 100 mln ton rocznie) pośród krajów europejskich, a także szerokim spektrum odpadów z przetwórstwa rolno-spożywczego oraz biomasą uboczną jak różnego rodzaju słoma, liście buraków, czy poplony – Polska posiada obecnie największy potencjał inwestycyjny w branży biogazowej w całej UE. Trzeba jednak podkreślić, że zaplanowanie budowy biogazowni nie jest rzeczą prostą. Na co trzeba zwrócić uwagę przy planowaniu inwestycji tego rodzaju?

    Na co zwrócić uwagę planując inwestycje biogazową?

    Biogazownia wykorzystująca substraty pochodzenia rolniczego wkomponowana w krajobraz wiejski (fot. Dr inż. Patrycja Pochwatka)

Poza kwestiami lokalizacyjnym, jak odległość od budynków mieszkalnych, odległość od stacji transformatorowej czy gazociągu, możliwościami dojazdu do instalacji czy też klasą gruntu – biogazownia powinna zostać zaplanowana przede wszystkim w oparciu o dostępność substratów. Najlepszym rozwiązaniem jest posiadanie własnych substratów i dopasowanie wielkości biogazowni do możliwości jej zasilenia substratami produkowanymi w gospodarstwie, ewentualnie w najbliższym sąsiedztwie. 

Najłatwiejszą sytuacją jest posiadanie własnej hodowli zwierzęcej i przeliczenie jaką masę obornika, gnojowicy czy pomiotu wytwarzamy rocznie w gospodarstwie, jakie inne materiały organiczne posiadamy albo możemy wytworzyć (np. międzyplony, które nawożone pofermentem z biogazowni mogą mieć zaskakująco wysoką produktywność). Należy przy tym pamiętać, że generalnie nawozy płynne jak gnojowica, czy gnojówka nie posiadają wysokiej wartości energetycznej i produkują stosunkowo mało biogazu. Dotyczy to w szczególności gnojowicy świńskiej, która jest kilka razy mniej wydajna od gnojowicy bydlęcej. Z kolei bardzo dobrym materiałem energetycznym jest słoma (niezależnie od rodzaju), gdyż może ona mieć produktywność od 140-160 m3 metanu z tony w przypadku słomy kukurydzianej, do ponad 265 m3 metanu z tony w przypadku słomy pszennej. 

Oczywiście sieczka słomy wykorzystywana do fermentacji może tworzyć problemy natury technicznej czy technologicznej (zapychanie maceratora, pompy, tworzenie kożucha w fermentorach), dlatego powinna być ona odpowiednio przygotowana przed zastosowaniem (dogłębne rozdrobnienie mechaniczne jak ekstruzja, peletowanie, kawitacja czy steam explosion) i fermentowana w zbiornikach wyposażonych w bardzo wydajne mieszadła (szczególnie korzystne są mieszadła pionowe).

Mimo swojego dużego potencjału energetycznego, zarówno słomy jak i obornik są w polskich biogazowniach wykorzystywane w minimalnej ilości w stosunku do poziomu produkcji (obornika w biogazowniach wykorzystuje się w Polsce na poziomie około 1 promila z całości produkcji).

Odpowiednia lokalizacja niezbędna w planowaniu biogazowni

Nawet mając odpowiedni potencjał substratowy w gospodarstwie, nie zawsze będzie możliwe postawienie biogazowni. Wynika to z różnych ograniczeń, które dotyczą biogazowni jako instalacji budowlanej. Łatwiej jest postawić mikroinstalację do 50 kW – wystarczy zgłoszenie, jednak prowadzenie mikroinstalacji w przypadku posiadania obornika i różnych innych substratów jest dość skomplikowane, a niewielki przychód z takiej mikrobiogazowni nie pozwala na korzystanie z fachowej opieki wyspecjalizowanego laboratorium.

Planując inwestycje biogazową należy zatem zwrócić uwagę na kwestie:

  • techniczno-prawne: aktualne użytkowanie terenu, klasa gruntu, stan prawny działki ewidencyjnej, zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub planem ogólnym / studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP) gminy, odległość do najbliższej stacji transformatorowej, sieci gazowej, węzła ciepłowniczego, warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej / gazowej; infrastrukturę techniczną działki i otoczenia np. odległość do hydrantu, bezpośrednią dostępność terenu, drogi dojazdowe i wspomniane wcześniej możliwości pozyskania i magazynowania substratów, możliwość zagospodarowania pofermentu;

  • terenowe: możliwość rozlokowania infrastruktury budowlanej i technicznej na terenie działki, wielkość i kształt działki, ukształtowanie terenu; odległość od cieków wodnych, terenów zalewowych; wiatrogram (róża wiatrów);

  • ekologiczne: występowanie obszarów ochrony przyrody i ochrony gatunkowej, występowanie obszarów i obiektów objętych ochroną archeologiczną i konserwatorską;

  • komunikacyjne i logistyczne: trasy przejazdu substratów, odległość dowozu substratów, możliwość rozdysponowania pofermentu, możliwość zagospodarowania ciepła;

  • społeczne: bliskość zabudowy mieszkaniowej, potencjalna akceptacja społeczna, możliwość wystąpienia konfliktu społecznego;

  • ekonomiczne: konieczność uwzględnienia nakładów na budowę brakującej infrastruktury technicznej i komunalnej, konieczność poniesienia kosztów przystosowania systemu energetycznego/ciepłowniczego do współpracy z nowym źródłem, możliwość zakupu gruntu, wydzierżawienia, odrolnienia, wybór technologii biogazowej/biometanowej.

Z praktycznego punktu widzenia trzeba zwrócić uwagę na klasę (bonitacyjną) gruntu i rodzaj gruntu (rolniczy, przemysłowy czy inny) oraz to, czy dana lokalizacja objęta jest zapisami MPZP, a w przyszłości jakie zapisy będą zawarte w tzw. planie ogólnym, który zastąpi SUiKZP, lecz w odróżnieniu od studium będzie on aktem prawa miejscowego. Ze względów terenowych, należy mieć na uwadze wspomnianą powierzchnie zabudowy, niektóre instalacje biogazowe potrzebują w zależności od technologii, od 0,5 ha do 1 ha na biogazownie o mocy 0,5 MW wraz z infrastrukturą towarzyszącą, ale istnieją technologie bardziej kompaktowe, na których powierzchnia pod instalacje to zaledwie około 0,2 ha.

Wiele ze wspomnianych wyżej aspektów można sprawdzić wykorzystując ogólnodostępne geoportale krajowe, powiatowe, gminne, czy geoserwis GDOŚ.

Zagrożenia dla inwestycji

Do niedawna wielkim problemem było uzyskanie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, z uwagi na fakt, że w prawie w całej Polsce dostępne moce zostały przejęte przez sektor fotowoltaiczny. Jednak od jesieni 2023 roku, po zmianie Ustawy Prawo energetyczne, biogazownie posiadające magazyn energii w postaci np. kopuły nad zbiornikiem na poferment, gdzie można gromadzić biogaz – mogą uzyskać warunki przyłączenia do tzw. pracy szczytowej – czyli wtedy, gdy nie działa fotowoltaika (czyli z wyłączeniem środka dnia). Jest to sposób, który umożliwia przyłączenie instalacji do sieci i może również być opłacalny dla właściciela biogazowni. 

Największym jednak zagrożeniem dla planowanej budowy biogazowni będzie zapewne opór społeczny. Biogazownie mają niestety negatywną opinię jako instalacje, które „śmierdzą”. Nie jest to prawda, gdyż biogazownia, jako instalacja gazowa – musi być szczelna i nie wydziela żadnych odorów. Te zaś mogą się pojawić w sytuacji, gdy zwożona jest duża ilość łatwo rozkładalnych substratów, które są następnie przechowywane w nieodpowiedni sposób. W przypadku typowych biogazowni rolniczych zlokalizowanych zwłaszcza w gospodarstwach z produkcją zwierzęcą biogazownie znacząco poprawiają sytuację zapachową w najbliższej okolicy. Potrzeba ich stałego zasilania powoduje, że produkowana gnojowica czy obornik (na płytkiej ściółce) są codziennie, na bieżąco przetwarzane w procesie fermentacji, a uzyskany poferment może być potem rozlewany bez żadnej uciążliwości odorowej na polach nawet w najbliższej okolicy zabudowań (związki zapachowe obecne w oborniku i gnojowicy są rozkładane w czasie fermentacji). 

Biorąc pod uwagę duże środki przeznaczone obecnie na dofinansowania dla biogazowni rolniczych oraz nadciągające nowe przepisy w zakresie „opodatkowania rolnictwa” (zwłaszcza produkcji zwierzęcej) z tytułu emisji gazów cieplarnianych – należy się spodziewać w najbliższych kilku latach prawdziwego boomu inwestycyjnego w sektorze biogazu i biometanu.

Dr inż. Patrycja Pochwatka
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Chcesz dowiedzieć się więcej? Czytaj atr express - zamów:

Bezpłatny egzemplarz Prenumeratę

YouTube atrexpress

zobacz więcej

Pokaz opryskiwacza HARDI AEON CENTURAline


W chwili otwarcia wideo, YouTube wyśle pliki cookie. Polityka prywatności YouTube

Pokaz robota autonomicznego - NAIO ORIO


W chwili otwarcia wideo, YouTube wyśle pliki cookie. Polityka prywatności YouTube

Bądź na bieżąco! Zapisz się do newslettera

Wyrażam zgodę na otrzymywanie od Boomgaarden Medien Sp. z o.o. treści marketingowych (newsletter) za pośrednictwem poczty elektronicznej w tym informacji o ofertach specjalnych dotyczących firmy Boomgaarden Medien Sp. z o.o. oraz jej kontrahentów.