Koniunktura w gospodarstwach rolnych w drugim półroczu 2024 r. według GUS

Diagnoza sytuacji w gospodarstwach rolnych w grudniu 2024 r.

Opłacalność produkcji rolniczej

W grudniu 2024 r. zaobserwowano przewagę negatywnych opinii dotyczących opłacalności produkcji rolniczej nad pozytywnymi. Wartość salda odpowiedzi udzielonych przez rolników w kraju wyniosła minus 17,3 i była wyższa niż w czerwcu 2024 r. oraz w grudniu 2023 r. (wzrost odpowiednio o 10,8 pkt i 11,4 pkt).

Podobnie jak w pięciu poprzednich edycjach badania, najbardziej pesymistyczne oceny na temat bieżącej opłacalności produkcji rolniczej wyrażali użytkownicy gospodarstw ukierunkowanych na produkcję roślinną (saldo minus 20,3). W tej grupie najbardziej niekorzystne oceny wyrażali respondenci zajmujący się uprawą zbóż i trwałych użytków zielonych. Niewielkie dodatnie saldo odpowiedzi odnośnie opłacalności produkcji rolniczej (0,1) odnotowano jedynie wśród rolników prowadzących plantacje drzew i krzewów owocowych. Około 23% z nich uznało w grudniu 2024 r., że bieżąca produkcja rolnicza jest opłacalna.

Natomiast wśród użytkowników gospodarstw ukierunkowanych na produkcję zwierzęcą zaobserwowano przewagę pozytywnych odpowiedzi nad negatywnymi (saldo 1,5). Biorąc pod uwagę specjalizację produkcji, dla tej grupy gospodarstw zarejestrowano największą poprawę ocen w porównaniu z czerwcem 2024 r. (o 21,6 pkt) oraz w skali roku (o 13,2 pkt). Najkorzystniej ocenili bieżącą opłacalność produkcji rolniczej respondenci zajmujący się chowem brojlerów (saldo 31,6) oraz drobiu nieśnego (19,9). Z kolei rolnicy zajmujący się chowem trzody chlewnej oraz chowem koni ocenili opłacalność produkcji najbardziej negatywnie (saldo wyniosło odpowiednio minus 38,2 i minus 26,9). W tych dwóch grupach producentów odnotowano największe pogorszenie ocen w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. (spadki salda odpowiednio o 20,4 pkt i 30,7 pkt).

Wykres 2. Salda odpowiedzi dotyczące ocen bieżącej opłacalności produkcji rolniczej według ukierunkowania produkcyjnego

Niezależnie od kierunku prowadzonej produkcji większość ankietowanych rolników uznało, że w 2 półroczu 2024 r. opłacalność produkcji pogorszyła się. Najbardziej niekorzystne opinie wyrażali użytkownicy gospodarstw ukierunkowanych na produkcję roślinną (saldo minus 52,7). Wśród nich najgorsze oceny formułowali użytkownicy uprawiający rzepak i rzepik (minus 63,8), a także rośliny przemysłowe (minus 61,8). 

Uwzględniając specjalizację produkcji, najmniej pesymistyczne opinie dotyczące opłacalności na wytwarzane produkty rolne wyrazili prowadzący gospodarstwa rolne ukierunkowane na produkcję zwierzęcą. W tym gronie najgorsze oceny wyrazili rolnicy zajmujący się chowem trzody chlewnej (minus 74,0) i chowem koni (minus 72,8). W przypadku tych producentów zarejestrowano największe pogorszenie opinii w skali roku (spadki sald odpowiednio o 31,5 pkt i 41,2 pkt). 

Bez względu na powierzchnię użytków rolnych w danym gospodarstwie, wśród rolników w Polsce dominowały negatywne opinie dotyczące zmiany opłacalności produkcji rolniczej w 2 półroczu 2024 r. Na ogół jednak oceny rolników były korzystniejsze w porównaniu z dwoma poprzednimi edycjami badania. Największą przewagę opinii negatywnych nad pozytywnymi odnotowano wśród użytkowników gospodarstw o powierzchni użytków rolnych od 15 do 20 ha (saldo minus 56,7). Największą poprawę ocen zmiany opłacalności w 2 półroczu 2024 r. zarejestrowano wśród respondentów użytkujących gospodarstwa o powierzchni powyżej 100 ha – o 20,2 pkt w porównaniu z 1 półroczem 2024 r., a w ujęciu rocznym o 30,0 pkt. Jedyny nieznaczny spadek salda (o 0,5 pkt w skali roku) odnotowano w grupie prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni od 2 do 5 ha.

Popyt na produkty wytwarzane w produkcji rolniczej

Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany popytu na produkty wytwarzane 
w gospodarstwie rolnym w ciągu ostatniego półrocza w kraju poprawiła się i wyniosła minus 16,5 (minus 25,4 w 1 półroczu 2024 r., a w ujęciu rocznym minus 30,3).

Wykres 6. Salda odpowiedzi dotyczące zmian popytu na produkty wytwarzane w gospodarstwach rolnych według ukierunkowania produkcyjnego

Bez względu na specjalizację produkcji większość użytkowników gospodarstw rolnych uznała, że popyt pozostał na niezmienionym poziomie. Wśród rolników, którzy ocenili zmianę popytu niekorzystnie, najniższe saldo odpowiedzi zanotowano w grupie gospodarstw specjalizujących się w produkcji roślinnej (minus 18,4), a najwyższe w grupie gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierzęcej (minus 9,4).

W grupie producentów roślin najbardziej pesymistyczne opinie wyrażali rolnicy specjalizujący się w uprawie buraka cukrowego (minus 22,3), zbóż (minus 21,8) oraz warzyw gruntowych (minus 21,8). Natomiast w grupie gospodarstw ukierunkowanych na produkcję zwierzęcą najniższe wartości salda odpowiedzi odnotowano wśród użytkowników gospodarstw rolnych zajmujących się chowem koni (minus 40,2) oraz chowem trzody chlewnej (minus 40,0). Z kolei dodatnimi wartościami salda wyróżniają się grupy producentów brojlerów (5,1) i drobiu nieśnego (3,3).

Niezależnie od wielkości gospodarstw rolnych, większość ankietowanych rolników w Polsce sygnalizowało zmniejszenie niż wzrost popytu na wytwarzane przez nich produkty rolne w ciągu ostatnich sześciu miesięcy 2024 r. Najniższą wartość salda odpowiedzi (minus 20,0) zanotowano wśród użytkowników gospodarstw o powierzchni użytków rolnych od 10 do 15 ha, a najwyższą (minus 10,0) wśród gospodarstw o powierzchni od 50 do 100 ha. 

Wykres 7. Salda odpowiedzi dotyczące zmiany w 2 półroczu opłacalności produkcji rolniczej i popytu na produkty rolne według ukierunkowania produkcyjnego

Opinie wyrażane przez użytkowników na temat zmian popytu były przeważnie lepsze w stosunku do dwóch poprzednich edycji badania. Największą poprawę ocen zmiany popytu w 2 półroczu 2024 r. odnotowano w grupie osób użytkujących gospodarstwa o powierzchni od 50 do 100 ha (o 18,2 pkt w porównaniu z 1 półroczem 2024 r., a w ujęciu rocznym o 28,0 pkt). Jedynie w grupie prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni od 1 do 2 ha zarejestrowano spadek salda o 1,1 pkt w stosunku do analogicznego okresu 2023 r.

Źródło: GUS