Głównymi graczami na rynku maszyn do zbioru buraków cukrowych są firmy Ropa i Grimme oraz francuska Grupa Exel Industries. Mniejsze znaczenie mają firmy holenderskie, belgijskie czy skandynawskie. Oferta firmy Grimme została rozszerzona po przejęciu firmy Kleine. W Grupie Exel – oprócz francuskich producentów maszyn do zbioru buraków – są marki Agrifac i Holmer. Te przejęcia spowodowały, że obecnie każde z tych trzech przedsiębiorstw posiada w ofercie samojezdne kombajny 2- i 3-osiowe, samojezdne czyszczarko-ładowarki z podbieraczem o szerokości ok. 10 m, a także środki do transportu korzeni od kombajnu do pryzmy.
Ropa
Firma Ropa w krótkim czasie kolejny raz całkowicie unowocześniła maszyny do zbioru buraków i obecnie oferuje nowy zestaw maszyn składający się z 2-osiowego kombajnu Panther 2, 3-osiowego kombajnu Tiger 6 oraz czyszczarko-ładowarki Maus 5.
Tiger 6
Podstawowe zmiany wprowadzone w kombajnie Tiger 6 w porównaniu z jego poprzednią wersją Tiger 5 to m.in. nowe silniki, hydrauliczny układ jezdny R-Soil Protect z obniżonym ciśnieniem w oponach, nowe prętowe koła czyszczące z kutymi prętami, wydłużony przenośnik wyładowczy, umożliwiający szybszy przeładunek korzeni ze zbiornika, nowy design, osłony boczne wykonane ze stalowej blachy i nowa kabina R-Cab2.
Powodem zastosowania - zamiast silnika Mercedes - silników Volvo były wysokie wymagania tego pierwszego w zakresie jakości paliwa, trudne do spełnienia w niektórych krajach. Obecnie klienci mają do wyboru dwa silniki Volvo.
Silnik Volvo Penta D16 z pompowtryskiwaczem, 6-cylindrowy, o pojemności 16,2 l, posiada moc 768 KM (565 kW). Maksymalny moment obrotowy silnika 3260 Nm jest o 12% większy w porównaniu z silnikiem kombajnu Tiger 5. Moc silnika większa o 142 KM (105 kW), w porównaniu z dotychczas stosowanym silnikiem Mercedesa, skutkuje wyższą wydajnością kombajnu, w szczególności podczas pracy na terenach pofałdowanych i wyładunku korzeni ze zbiornika podczas jazdy, a także podczas pracy z 9-rzędowym zespołem ogławiająco-wyorującym.
Drugi silnik marki Volvo o tej samej pojemności mocy 700 KM (515 kW) spełnia normę emisji spalin poziomu 4, posiada układ SCR, czyli wymaga AdBlue. Maksymalny moment obrotowy 3200 Nm silnik osiąga przy 1260 obr/min. Silnik jest droższy w zakupie, ale cechuje się niskim zużyciem paliwa.
Specjalnie dla kombajnu Tiger firma Ropa skonstruowała hydrauliczny układ jezdny stabilizujący boczne wychylenia,z automatycznym wyrównywaniem obciążenia kół i samopoziomowaniem nadwozia. Układ jezdny wyposażono w wahliwą przednią oś, połączoną z dwoma tylnymi osiami, łożyskowanymi hydraulicznie. Ponadto przez połączenie po każdej stronie maszyny siłowników hydraulicznych wahliwej przedniej i tylnych osi oraz zastosowanie układu elektronicznego z sensorami, zmiany nierówności ukształtowania powierzchni pola przenoszone na ramę maszyny są zmniejszone o dwie trzecie. Jednocześnie poprzez hydrauliczne połączenie osi system wyrównuje ich obciążenie, które jest stałe na każdym
z 6 kół oraz znacznie redukuje chwilowe obciążenia. W porównaniu z kombajnem euro-Tiger V8-4 z osiami na stałe połączonymi z ramą, redukcja maksymalnych chwilowych obciążeń dla przedniej osi wynosi 8%, dla drugiej 37%, a dla trzeciej 43%.
Drugą funkcją tego systemu jest automatyczne dopasowanie nadwozia do pochylenia terenu w zakresie do 10%. Zmniejszenie wahań maszyny w połączeniu z układem kopiowania ukształtowania powierzchni stabilizuje także pracę agregatu ogławiająco-wyorującego, w tym utrzymywanie głębokości pracy lemieszy i zmniejszenie ilości ziemi podawanej wraz z burakami na układ czyszczący.
Hydrauliczny układ jezdny R-Soil Protect, w połączeniu z nową generacją opon Michelin CerexBib IF1000/55 R32 (tylne osie), jest zorientowany na maksymalną ochronę gleby podczas zbioru buraków. Jedną z najważniejszych cech tego systemu jest bardzo niskie ciśnienie powietrza w oponach wynoszące tylko 1,4 bara. Jest to aż o 1 bar mniej niż w przypadku kombajnu euro-Tiger V8-4 i o 0,5 bara mniej w porównaniu z pierwszą wersją tego systemu w kombajnie Tiger 5. Przekłada się na mniejsze jednostkowe naciski na podłoże, także podczas jazdy z pełnym zbiornikiem korzeni.
Kombajn Tiger 6 może być wyposażony w ogławiacz typu integral (rozdrobnione liście są wrzucone w międzyrzędzia) lub z wyrzutnikiem liści na lewą stronę, względnie ogławiacz dwufunkcyjny. Nowym rozwiązaniem firmy Ropa jest ścinacz liści PES (defoliator). Dwa wały z bijakami można regulować niezależnie w zakresie wysokości pracy i prędkości obrotowej. To rozwiązanie jest alternatywą dla systemu Ropa Micro-Topper.
Wyorywacz posiada zwiększoną częstotliwość drgań lemieszy oraz hydrauliczny system zabezpieczający przed kamieniami. Oczyszczone korzenie są gromadzone w zbiorniku o pojemności 43 m³ (30 ton). Nowy przenośnik wyładowczy, wydłużony w celu łatwego formowania pryzm o podstawie 10 m, o szerokości 2 m, umożliwia opróżnienie zbiornika w ciągu 50 sek.
Przenoszenie wysokich momentów obrotowych z silnika zapewnia układ napędowy z liniowym położeniem wałów napędowych oraz nowa, bezstopniowa przekładnia CVR (Constant-Variable-ROPA), która składa się z trzech silników hydraulicznych nałożonych na przekładnię sumującą i jest umiejscowiona między obudową silnika a trzecią osią. Maksymalną prędkość jazdy 40 km/h Tiger 6 uzyskuje już przy prędkości obrotowej silnika 1195 obr./min. Na polu podczas zbierania buraków kombajn pracuje przy obrotach silnika 1100 obr./min. W zależności od zapotrzebowania mocy obroty silnika są automatycznie zmieniane do 1650 obr./min.
Nowa, przestronna, amortyzowana kabina zapewnia operatorowi komfortowe i ergonomiczne warunki pracy, w tym bardzo dobry widok na agregat ogławiająco-wyorujący. Intuicyjną obsługę kombajnu zapewnia system R-Concept z dotykowym wyświetlaczem o przekątnej 12,1 cala, przy czym możliwa jest także obsługa poprzez 2 pokrętła R-Selekt i R-Direct na nowo zaprojektowanej konsoli. System stanowi centrum informacyjne i regulacyjne maszyny. Na podstawie odczytów danych z wyświetlacza operator może optymalizować poszczególne funkcje kombajnu w celu osiągnięcia maksymalnej efektywności pracy.
Panther 2
W unowocześnionym kombajnie 2-osiowym Panther 2 firma Ropa stosuje niektóre innowacje wprowadzone w kombajnie Tiger. Maszyna jest teraz napędzana takimi samymi silnikami Volvo o mocy 768 lub 700 KM, a hydrauliczny układ jezdny z automatycznym systemem wyrównywania obciążenia kół, automatycznie dopasowuje nadwozie do pochylenia terenu w zakresie do 7%. Zmniejszenie wahań maszyny stabilizuje pracę agregatu ogławiająco-wyorującego, który także jak w kombajnie Tiger 6 może być w wersji 9-rzędowej. Odpowiednio do większej mocy silnika zwiększono o 15% powierzchnię czyszczenia korzeni. Zastosowanie ogumienia Michelin IF800/70 R38 na osi przedniej i IF900/60 R38 na osi tylnej, o średnicy 2050 mm i ciśnieniu 2 barów, sprzyja ochronie gleby. Wysoki komfort pracy zapewnia nowa kabina, w tym intuicyjny system obsługi R-Concept.
Maus 5
Koncepcja Maus 5 jest ukierunkowana na maksymalizację wydajności w oparciu o własne innowacje techniczne, w tym nową kabinę z systemem obsługi R-Concept, nowe ramię przeciwwagi o długości 9 m, nowy silnik, automatykę przestawiania maszyny z pozycji transportowej w roboczą, czy zoptymalizowany układ hydrauliczny.
Wyposażenie nowej kabiny R-Cab zapewnia operatorowi doskonałą widoczność i komfortowe miejsce pracy, m.in. dzięki systemowi intuicyjnej obsługi R-Concept z ekranem dotykowym o przekątnej 12,1 cala z interfejsem WLAN. Obsługa maszyny jest możliwa zarówno poprzez ekran dotykowy, jak również przy pomocy pokręteł i przycisków „R-Select“ i „R-Direct“.
Podbieracz o szerokości 10,2 m
składa się z 18 wałów czyszczących. Operator może według potrzeb dostosować długość toru czyszczenia i intensywność tego zabiegu. Ramię przeciwwagi o długości 9 m można unieść wraz ze spełniającym funkcję balastu zbiornikiem paliwa na wysokość 4 m. Zapewnia to wymaganą równowagę maszyny dla przenośnika załadowczego o długości 15 m. Stabilności maszyny podczas pracy i przejazdów po drogach sprzyja także rozstaw osi wynoszący 5,5 m. Złożenia maszyny do jazdy po drodze dokonuje się z kabiny za pomocą jednego przełącznika. Do seryjnego wyposażenia czyszczarko-ładowarki Maus 5 należy m.in. elektroniczna archiwizacja danych, pomiar zużycia paliwa, kamera cofania i centralne smarowanie. Opcjonalnie można zamontować aplikacje logistyczne bez dodatkowego terminala. Czyszczarko-ładowarkę Maus 5 napędza oszczędny silnik Mercedes-Benz o mocy 260 kW (354 KM) i pojemności 7,7 l z SCR (AdBlue), z dwustopniowym turbodoładowaniem i maksymalnym momentem obrotowym 1400 Nm przy prędkości obrotowej 1200 obr/min.
Holmer Exxact
Kombajny Terra Dos T4. Grupa Exel Industries po przejęciu firm Agrifac i Holmer wykreowała wspólną markę Holmer Exxact. W firmie Holmer jest produkowany obecnie kombajn T4 w dwóch wersjach: Terra Dos T4-30 o pojemności zbiornika 30 m³ i Terra Dos T4-40 o pojemności zbiornika 45 m³. Ofertę uzupełnia wielozadaniowy pojazd Terra Variant Eco, czyszczarko-ładowarka Terra Felis 2 eco oraz kombajn LightTraxx ze zbiornikiem korzeni o pojemności 18,5 m³.
Kombajny Terra Dos T4 mogą być wyposażone w agregat ogławiająco-wyorujący 6-, 9- lub 12-rzędowy. Nowy, 12-rzędowy agregat typu HR 12 jest wyposażony w znane rozwiązania firmy Holmer optymalizujące proces zbioru i jakość zebranego plonu, czyli mikrodogławiacz DynaCut, wyorywacz HR o modułowej budowie z systemem EasyLift, automatycznie zmieniającym głębokość pracy poszczególnych wyciągaczy w zależności od stanu plantacji i szybkosprzeg Easy Connect, umożliwiający łączenie agregatu z kombajnem bez potrzeby wychodzenia operatora z kabiny.
Nowością oferowaną w agregacie są bijakowe doczyszczacze główek z resztek liści, montowane po dwa na każdy rząd (stąd określenie kombi-doczyszczacz), obracające się przeciwbieżnie z bardzo małą prędkością obrotową. Te małe obroty umożliwiają lepsze dopasowanie się bijaków do główek korzeni w celu dokładnego usunięcia resztek liści, bez uszkodzeń korzenia, a także zmniejszają zużycie się bijaków i ograniczają zużycie paliwa. Powyższe zalety nowej metody usuwania resztek liści z główek korzeni wynikają jeszcze z drugiej cechy kombi-doczyszczaczy, a mianowicie z ich poprzecznego usytuowania do kierunku jazdy. Możliwe są dwie kombinacje zestawienia elementów roboczych w ogławiaczu: ścinacz bijakowy, mikrodogławiacz DynaCut i kombi-doczyszczacz, względnie ścinacz bijakowy i kombi-doczyszczacz.
Firma Holmer opracowała także nową koncepcję współpracy mikrodogławacza korzeni DynaCut oraz wyorywacz typu HR z systemem EasyLift. W nowym rozwiązaniu systemu EasyLift zmiana głębokości pracy lemieszy jest nastawiana przez komputer roboczy w zależności od wystawania korzeni nad powierzchnię gleby, na podstawie sygnału o wysokości pracy czujnika z DynaCut.
Firma Holmer przywiązuje dużą wagę do ochrony gleby podczas zbioru burków. Dlatego poprzez zmiany konstrukcyjne i zastosowanie nowych rozwiązań materiałowych zmniejszyła masę kombajnów Terra Dos T4 o 3 t (15%), a także wprowadziła nowe podwozie, którego osie można wyposażyć w ogumienie Michelin CerexBib IF1000/55 R32 CFO względnie Mitas 1250/50 R32. Ta koncepcja pozwala na zredukowanie ciśnienia w oponach w zależności od osi do wartości 1,3 bara. Kombajny Terra Dos T4 są napędzane silnikiem o mocy 626 KM z technologią SCR (AdBlue), z inteligentnym zarządzaniem poprzez system EcoPower.
Kombajn LightTraxx. Lekki, zwrotny 6-rzędowy kombajn
LightTraxx, wyposażony w zbiornik o ładowności 13 t., jest napędzany silnikiem o mocy 469 KM. Z racji produkcji w Holandii posiada rozwiązania znane z kombajnów Agrifac, np. precyzyjny dogławiacz Protect Plus i wyorywacz Excenter Plus z wyciągaczami lemieszowymi, a także systemy odciążające uwagę operatora, np. automatyczny system sterowania EcoTronicPlus i AutoSteerPlus.
Holmer Terra Felis 2 eco. Zmodernizowana czyszczarko-ładowarka Holmer Terra Felis 2 eco jest wyposażona w podbieracz VarioPick o szerokości roboczej 9,5 m, z regulacją kąta natarcia w zakresie od 17 do 22°, uzależnionym od stopnia zanieczyszczenia korzeni. Maszyna może być także wyposażona w jeden z czterech wariantów zespołu doczyszczającego korzenie, w tym oryginalny zespół VarioCleaner, z regulowaną długością odcinaka intensywnego czyszczenia korzeni, dostosowaną do stopnia zanieczyszczenia buraków. Wprowadzając te rozwiązania, firma Holmer miała na celu zapewnienie wysokiej jakości czyszczenia korzeni w tych dwóch najważniejszych zespołach roboczych, niezależnie od warunków pracy maszyny, przy możliwie dużej wydajności przeładunku. Przenośnik załadowczy ma zasięg do 15 m. Maksymalna prędkość przejazdów po drogach wynosi 40 km/h. Maszyna jest napędzana silnikiem o mocy 260 kW (354 KM).
Terra Variant Eco. Wielozadaniowy pojazd, napędzany silnikiem Mercedes Benz o mocy 440 kW (598 KM), może być wykorzystywany całorocznie do różnych prac w rolnictwie poprzez szybkie nabudowanie odpowiedniej nadstawki lub przyłączenie maszyny roboczej. W przypadku wykorzystania do transportu buraków teraz można korzystać z nowej uniwersalnej skrzyni ładunkowej typu MB 35 o pojemności 35 m³, którą poprzez nadstawki można powiększyć do 40 m³.
Grimme
Firma Grimme dysponuje obecnie najobszerniejszą ofertą maszyn do zbioru buraków, obejmującą zarówno kombajny samojezdne typu Maxtron 620 i Rexor 620/630/930, jak i maszyny ciągnikowe. Paleta maszyn została uzupełniona po przejęciu firmy Kleine o samojezdny kombajn Beetliner Compact i czyszczarko-ładowarki. W ofercie znajdują się także przyczepy do transportu buraków o pojemności 27 i 40 m³, na układzie jezdnym tandem lub tridem, z bocznym przenośnikiem wyładowczym, produkowane w kooperacji z firmą Hawe Wester.
W maszynach samojezdnych wprowadzono kolejne innowacje i udoskonalenia. Kombajny Maxtron 620 i Rexor 620 wyposażono w najnowszej generacji silniki marki Mercedes-Benz o pojemności skokowej 12,8 l
i o mocy 530 KM, czyli o 40 KM więcej. Kombajn Rexor 630 posiada silnik o mocy 625 KM. Udoskonalone sterowanie silnika pozwala na jeszcze większą oszczędność paliwa zarówno w czasie pracy, jak i podczas jazdy drogowej. Kombajny Rexor 620 i 630 są dostępne w wersji z przekładnią o maksymalnej prędkości jazdy 32 lub 40 km/h.
Kombajny mogą być wyposażone w różne systemy usuwania liści z buraków, od klasycznego rozdrabniacza z bijakami stalowymi i dogławiaczem, przez rozdrabniacz typu kombi, który umożliwia układanie liści w międzyrzędziach lub rozrzucanie ich po powierzchni pola z lewej strony kombajnu, rozdrabniacz z bijakami stalowymi i gumowymi oraz mikrodogławiaczem do defoliatora (bijakowego) typu FM. Kombajn Maxtron jest wyposażony w wyorywacz z wyciągaczami kołowymi, natomiast kombajny Rexor są oferowane także z nowym wyorywaczem z wyciągaczami lemieszowymi, w wersji 6-, 8- i 9-rzędowej z indywidualną regulacją głębokości pracy.
Kabiny kombajnów są wyposażone w ergonomiczny i intuicyjny system obsługi ErgoDrive z systemem zarządzania danymi CCI.ControlMobile i z dwoma dotykowymi terminalami CCI 100. Jednak kierowca ma możliwość szybkiego dostępu do skonfigurowanych funkcji bezpośrednio przez ergonomiczny dżojstick wielofunkcyjny znajdujący się w podłokietniku kombajnu z przełącznikami, przyciskami foliowymi i potencjometrem obrotowym, bez szukania na terminalu. System umożliwia zaprogramowanie na podłokietniku 77 funkcji. Nastawy są widoczne na wyświetlaczu także w podłokietniku. Funkcja VisualProtect wskazuje operatorowi na monitorze utworzenie się zatoru lub miejsce powstania zagrożenia.
Kombajny Rexor 630 i Maxtron 620 są wyposażone w cyfrowy system wizyjny ProCam składający się z dwóch kamer z obiektywem szerokokątnym, a także ekranu o wysokiej rozdzielczości z funkcją dzielenia obrazu. ProCam zapewnia operatorowi pełny, panoramiczny widok wokół maszyny, przekazywany na monitor w czasie rzeczywistym. Możliwa jest także obserwacja przenośnika wyładowczego zbiornika korzeni. Kombajny są seryjnie wyposażone w oszczędne reflektory LED, zapewniające bardzo dobre oświetlenie obszaru roboczego.
W kombajnach Rexor jest możliwość wyposażenia ich w nową, automatyczną regulację prędkości obrotowej prętowych kół czyszczących Speedtronic, zależną od przepustowości i momentu obrotowego. System ten reaguje szybko i precyzyjnie, bez ingerencji operatora na zmieniającą się ilość masy korzeni, a także umożliwia czyszczenie korzeni z minimalną liczbą obrotów, co chroni je przed uszkodzeniem i minimalizuje ryzyko zapychania.
Obydwa modele Rexor posiadają przedłużony przenośnik wyładowczy z dodatkowym przegubem, z automatycznym sterowaniem. Przegub zmniejsza wysokość spadania buraków podczas ich wyładunku na przyczepę lub pryzmę. Kombajny mogą być wyposażone w ogumienie zapewniające optymalną ochronę gleby: z przodu 800/70R38 i z tyłu 1000/55R32 Michelin CerexBib.
Inni producenci
Scharakteryzowane wyżej marki posiadają uznana pozycję w wielu krajach, także poza Europą. Jednak czwarta edycja wystawy Beet Europe, która obyła się w Moyvillers niedaleko Paryża w październiku ub. r. była okazją do zaprezentowania techniki i technologii zbioru buraków cukrowych innych producentów: Franquet i JPS Soyez (Francja), Gilles (Belgia) i Vervaet (Holandia).
Firma Franquet oferuje zestaw maszyn do zbioru jednoetapowego o nazwie X-Beet i X-Load napędzanych z ciągnika o mocy od 200 KM. Zestaw zbiera buraki z 6 rzędów. Czołowo na ciągniku jest zawieszany agregat ogławiająco-wyorujący, z tyłu ciągnika pracuje zbieracz korzeni wyposażony w pośredni zbiornik o ładowności 4 t.
Firma JPS Soyez oferuje zestaw maszyn do 2-etapowego zbioru buraków, składający się z 12-rzędowego, czołowo zawieszonego na ciągniku ogławiacza i zawieszonego z tyłu wyorywacza. Moc ciągnika powinna wynosić powyżej 240 KM. Buraki ułożone w rząd podbiera samojezdny zbieracz Mega Star DB 80 o wydajności ok. 4 ha/h.
Belgijska firma Gilles oferuje zestaw maszyn do zbioru 2-etapowego, ale z 6 rzędów, złożony z ogławiacza TR-M i wyorywacza AD49 oraz zbieracza z przenośnikiem ładującym 12-136 TS, ze zbiornikiem pośrednim o ładowności 1,2 t.
Holenderska firma Vervaet posiada w ofercie trzy kombajny samojezdne: Q616 ze zbiornikiem o ładowności 16 t oraz dwa trzyosiowe 6 i 9-rzędowe typu Beet Eater 625 i 925 wyposażone w zbiornik o pojemności 40 m³ (25 t). Kombajn Q616 posiada silnik o mocy 510 KM, a Beet Eater 625 i 925 - o mocy 625 KM.
Ceny maszyn
Zwyczajem Beet Europe jest podawanie w katalogu wystawy cen maszyn, w tym przypadku na rynku francuskim (podanych cen nie należy traktować jako oferty). Katalogowa cena zestawu firmy Gilles wynosiła 125 tys. euro, a zestawu Franquet 200 tys. euro. Najtańszy kombajn samojezdny Holmer Exxact Light Traxx kosztował 365 tys. euro. Większe 2-osiowe kombajny samojezdne np. Holmer Exxact Terra Dos T4-30, Maxtron 620, Rexor 620, Vervaet Q616, Panther kosztują od 420 do 495 tys. euro. W grupie największych 3-osiowych kombajnów najtańszy jest Vervaet Beet Eater 625 – 495 tys. euro, a następnie, Rexor 630 – 513 tys. euro, Ropa Tiger 6 – 530 tys. euro, Vervaet Beet Eater 925 – 600 tys. euro i Holmer Exxact T4-40 (12- rzędowy) – 620 tys. euro. Samojezdne czyszczarko-ładowarki kosztują 430 (Terra Felis 2 Eco) – 438 tys. euro (Maus 5).
prof. dr hab. Jacek Przybył
Instytut Inżynierii Biosystemów
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
