Słonecznik - z Wialan to proste

– Firma WIALAN prowadzi szereg doświadczeń w różnych gatunkach roślin uprawianych przez rolników. Na początku br. postanowiliśmy kontynuować prowadzone przez nas 4 letnie badania w słoneczniku, ale tym razem w zmienionej formule. Postanowiliśmy zrobić trzy duże master - doświadczenia w ramach, których skupiliśmy kluczowe odmiany czołowych firm nasiennych. Dzisiaj mamy puentę tych działań i dzisiejszy dzień poświęcamy uprawie - wskazujemy zagrożenia, błędy które można popełnić…

– mówi Sławomir Smoleń, dyrektor handlowy WIALAN.

Potencjał rozwoju

W 2022 r. powierzchnia uprawy słonecznika na świecie sięgnęła 26,5 mln ha (w 2021 r. - 28,3 mln ha) - największymi światowymi producentami są Rosja (średnio 9,6 mln ha) i Ukraina (średnio 6,9 mln ha). Na tym tle Polska wygląda dość ubogo -pod względem powierzchni upraw zajmuje 55. miejsce na świecie, choć według danych ARiMR w latach 2021/2022 wzrosła z 19,5 tys. ha do prawie 64,7 tys. ha (głównie woj. wielkopolskie, mazowieckie, dolnośląskie i podlaskie).

Czym można tłumaczyć to rosnące zainteresowanie? Przesądza o tym przede wszystkim: atrakcyjna cena, dobre plony (na Ukrainie jest to średnio 2,54 t/ha), szacunkowo niskie koszty uprawy, fakt, iż słonecznik to roślina alternatywna dla kukurydzy, zboża i rzepaku do zastosowania na słabszych stanowiskach (łamacz monokultury), a także gwarantowany zbyt - Europa „zużywa” 10 mln t olejów roślinnych, gdy produkuje ich jedynie 8 mln t. Zebrane nasiona można także z powodzeniem stosować jako dodatek do pasz czy mieszanek poplonowych. Śruta słonecznikowa jest wysokobiałkowa i nadaje się do skarmiania zwierząt. A co istotne, do uprawy słonecznika z powodzeniem można wykorzystać sprzęt używany do uprawy kukurydzy.

– Wśród rolników pokutuje obiegowa opinia, że uprawa słonecznika jest prosta. Czy jest to poprawna teza? Słonecznik jest w pewnym sensie rośliną ekstensywną, która w porównaniu do tradycyjnie uprawianych w naszym kraju gatunków nie wymaga dużych nakładów czy wykonywania nadmiernych zabiegów pestycydowych, mająca mniejsze wymagania glebowe czy wodne. Tak naprawdę jednak uprawa nie jest jednak taka prosta. Moim zdaniem jednak gatunek ten w strukturze areału w Polsce będzie wzrastał. Jedną z ważniejszych przesłanek jest to, że powoli zmienia się klimat, również w naszym kraju. Jeśli rolnicy będą uzyskiwać określony poziom plonów, to uważam, że z czysto ekonomicznego punktu widzenia uprawa ma szansę powodzenia

– przekonuje Sławomir Smoleń.

Podkreślić - wężykiem

Słonecznik nadaje się na każde stanowisko glebowe (ma bardzo mocno rozwinięty system korzeniowy łatwo wydobywający składniki odżywcze i wodę z dużej objętości gleby), a najlepsze plony uzyskuje na glebach żyznych zasobnych w próchnicę (optymalne pH dla jego rozwoju - 6,5-7) - najlepszym przedplonem okazują się rośliny okopowe i motylkowe. Kluczem do sukcesu w tym przypadku jest jednak odpowiednie przygotowanie gleby oraz optymalny termin siewu - wskazany wtedy, gdy gleba na głębokości 5 cm nagrzeje się do 8°C (zwykle 15-23 kwietnia). Norma wysiewu (szczególnie ważny jest odpowiedni dobór tarcz wysiewających) wynosi ok. 75 tys. roślin/ha - w zalecanym rozstawie 55-60 cm. Należy bowiem pamiętać o tym, iż zbyt duży rozstaw daje warunki do rozwoju chwastów. Olbrzymi wpływ na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego ma także głębokość siewu słonecznika - zalecane jest zachowanie głębokości 3 cm.

Kluczową kwestią jest oczywiście zbiór tej rośliny. Oczywiście na rynku nie brak specjalistycznego sprzętu do zbioru słonecznika (w Krajkowie prezentowano m.in. przystawkę firmy John Greaves), jednak istnieją również alternatywne rozwiązania. Do takich zaliczyć należy np. zbiór zmodyfikowaną przystawką do zbioru kukurydzy czy hederem zbożowym. Rolnicy decydujący się na uprawę słonecznika powinni zwrócić uwagę również na zabiegi wykonywane w ściernisku. Ściernisko po słoneczniku jest bowiem z reguły wysokie, w związku z czym zaleca się mulczowanie. Celem tego zabiegu jest jak najdokładniejsze pocięcie łodyg, aby uległy mineralizacji i oddały cenne składniki odżywcze (zwłaszcza MgO i S).