Obserwowany spadek liczby gospodarstw rolnych, przy nieznacznym spadku powierzchni użytków rolnych, znalazł swoje odzwierciedlenie we wzroście średniej powierzchni użytków rolnych (UR) przypadającej na 1 gospodarstwo rolne o ok. 13%, tj. z 9,8 ha w 2010 r. do 11,1 ha w 2020 r.
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się tendencję zmniejszania się liczby gospodarstw rolnych, przy jednoczesnym wzroście ich średniej powierzchni. Spadek liczby gospodarstw rolnych odnotowano wśród gospodarstw o powierzchni do 15 ha użytków rolnych - o ok. 16%, natomiast wzrost w grupie gospodarstw rolnych o powierzchni użytków rolnych 15 ha i więcej (ok. 6%).
Nieznacznej poprawie uległa struktura gospodarstw rolnych. Zmalał udział gospodarstw najmniejszych o powierzchni do 5 ha użytków rolnych z 54% w 2010 r. do 52,5% w 2020 r. (o 1,5 p.p.), a jednocześnie wzrósł udział gospodarstw o powierzchni 15 ha i więcej użytków rolnych z 13% w 2010 r. do 15,8% w 2020 r. (o 2,8 p.p.).
Użytkowanie gruntów
Według wstępnych wyników PSR w 2020 r. powierzchnia użytków rolnych ogółem w gospodarstwach rolnych wyniosła ok. 14 637 tys. ha. W ciągu ostatnich 10 lat areał ten zmniejszył się o ok. 200 tys. ha (o 1,5%). W stosunku do 2010 r., w 2020 r. powierzchnia zasiewów w tych gospodarstwach zwiększyła się o ok. 340 tys. ha (o 3,3%), natomiast zmniejszyła się powierzchnia sadów o ok. 50 tys. ha (o ok. 14%) i trwałych użytków zielonych o ok. 45 tys. ha (o 1,4%).
W strukturze użytków rolnych udział powierzchni zasiewów wyniósł 73,2% i w porównaniu do 2010 r. zwiększył się o 3,4 p.p., udział powierzchni trwałych użytków zielonych wyniósł 21,8% i zwiększył się o 0,1 p.p., natomiast odsetek sadów wyniósł 2,1% i zmniejszył się o 0,3 p.p.
Powierzchnia zasiewów
Wstępne wyniki spisu rolnego pokazują, że ogólna powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych w 2020 r. wyniosła ponad 10 707 tys. ha i była większa o ok. 340 tys. ha w porównaniu z 2010 r. W strukturze zasiewów nadal dominującą uprawą są zboża ogółem (ok. 70%), których powierzchnia uprawy wyniosła ok. 7377 tys. ha.
Porównując lata ubiegłe do danych z 2020 r., możemy zaobserwować pewne zmiany w strukturze zasiewów poszczególnych upraw. W porównaniu do 2010 r. zmniejszył się udział zbóż ogółem o 4,5 p.p. i ziemniaków o 1,5 p.p., udział rzepaku i rzepiku oraz warzyw gruntowych pozostał na niezmienionym poziomie, natomiast zwiększył się udział buraków cukrowych o 0,3 p.p.
Pogłowie zwierząt gospodarskich
Według wstępnych wyników PSR 2020, pogłowie bydła w gospodarstwach rolnych wyniosło 6299 tys. sztuk i zwiększyło się w stosunku do 2010 r. o ponad 550 tys. sztuk (o blisko 10%), podczas gdy świń - 11 203 tys. sztuk i zmniejszyło się w porównaniu z wynikami PSR 2010 o ok. 4000 tys. sztuk (o ponad 26%).
W gospodarstwach rolnych obsada zwierząt gospodarskich na 100 ha użytków rolnych w 2020 r. kształtowała się na poziomie:
- - bydła - 43 sztuk, tj. o ponad 10% więcej niż w 2010 r.,
- - świń - 77 sztuk, tj. o ponad 25% mniej niż w 2010 r.
W 2020 r. na 1 gospodarstwo rolne utrzymujące dany gatunek zwierząt przeciętnie przypadało:
- - 24 sztuk bydła wobec 11 sztuk w 2010 r.,
- - 133 sztuk świń wobec 39 sztuk w 2010 r.
Powyższe dane wskazują na specjalizację gospodarstw rolnych prowadzących chów/hodowlę bydła oraz świń, jak również na koncentrację pogłowia tych zwierząt w gospodarstwach zajmujących się ich chowem.
Pojawiające się od 2014 r. choroby świń, głównie ASF (afrykański pomór świń), wiążące się z koniecznością zapewnienia bioasekuracji w gospodarstwach rolnych, spowodowały wycofanie się producentów rolnych z produkcji o małej skali chowu na rzecz chowu intensywnego (przemysłowego).
Liczba ciągników i maszyn rolniczych
Według wstępnych wyników spisu rolnego w 2020 r. w gospodarstwach rolnych znajdowało się ok. 1444 tys. ciągników, tj. o blisko 2% więcej niż w 2010 r. W 2020 r. na jedno gospodarstwo rolne przypadało średnio ok. 1,1 ciągnika, wobec 0,9 w 2010 r. Pomimo zwiększenia się ich liczby w gospodarstwach rolnych, średnia powierzchnia użytków rolnych przypadająca na 1 ciągnik utrzymała się na zbliżonym poziomie - ok. 10 ha (wobec 10,5 ha w 2010 r.).
Według Głównego Urzędu Statystycznego zmiany zachodzące w powierzchni upraw głównych ziemiopłodów, postępujący proces modernizacji rolnictwa oraz dostępność różnych źródeł finansowania zakupu nowoczesnych maszyn (w tym dotacji z PROW, kredytów rolniczych oraz leasingu), wpłynęły na aktualny stan wyposażenia gospodarstw w maszyny i urządzenia rolnicze.
Przy utrzymującej się przewadze zbóż w strukturze powierzchni zasiewów i jednoczesnym wzroście powierzchni uprawy rzepaku, w 2020 r. w gospodarstwach rolnych znajdowało się ok. 167 tys. kombajnów zbożowych, tj. o ponad 10% więcej niż w 2010 r. Natomiast w porównaniu z 2010 r. zmniejszyła się o ok. 5% liczba opryskiwaczy do stosowania środków ochrony roślin (513 tys.).
Jakie wnioski?
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego z 2020 r. wskazują na dynamiczne zmiany w polskim rolnictwie. Wyniki te pokazują rosnącą specjalizację gospodarstw rolnych przy postępującej koncentracji produkcji rolnej.
Dominującym trendem obserwowanym, co najmniej od dwóch dekad, jest zmniejszanie się liczby gospodarstw rolnych, przy utrzymującej się na podobnym poziomie powierzchni użytków rolnych. Rośnie zatem średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego oraz zwiększa się obsada zwierząt gospodarskich w gospodarstwie rolnym. Wraz ze specjalizacją gospodarstw rolnych postępuje także ich modernizacja.
Analitycy GUS podkreślają, że struktura polskich gospodarstw rolnych jest ciągle rozdrobniona, występuje bardzo znaczący odsetek gospodarstw małych, które nie produkują na rynek. Można jednak zauważyć, że duże i wyspecjalizowane jednostki dominują w wielu kategoriach produkcji rolnej (np. w produkcji zwierzęcej).
Polecamy produkty z naszego sklepu: 
