W 2020 r. w całym rolnictwie spisano o 2,1% więcej ciągników niż w 2010 r., w tym w gospodarstwach indywidualnych więcej o 2,5%. Zdecydowana większość ciągników (1420 tys. szt., tj. 98,1%) znajdowała się w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni powyżej 1 ha UR.
Podobnie jak w 2010 r., przeciętnie w każdym gospodarstwie rolnym znajdował się jeden ciągnik. Przy zmniejszonej liczbie gospodarstw i jednoczesnym spadku powierzchni użytków rolnych, średnia powierzchnia przypadająca na 1 ciągnik zmniejszyła się w stosunku do wyników poprzedniego spisu i wyniosła 10,1 ha UR wobec 10,5 ha w 2010 r.
W gospodarstwach wyposażonych w ciągniki liczba tych pojazdów zmniejszała się proporcjonalnie do wzrostu powierzchni użytkowanych gruntów, z wyjątkiem grupy obszarowej UR 20-50 ha. Udział gospodarstw z ciągnikami w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych wynosił ok. 67% i zwiększał się wraz ze wzrostem powierzchni użytkowanych gruntów. W grupie podmiotów do 1 ha UR włącznie wynosił ok. 30%, podczas gdy w gospodarstwach powyżej 1 ha UR stanowił prawie 70%.
W grupie gospodarstw o powierzchni od 1 do 5 ha UR tylko połowa gospodarstw rolnych wyposażona była w ciągniki, ale już w grupie obszarowej UR od 5-10 ha było to ok. 80% podmiotów. W gospodarstwach powyżej 10 ha UR zdecydowana większość podmiotów (blisko 90%) zadeklarowała posiadanie ciągników.
W porównaniu do 2010 r. odnotowano spadek liczby ciągników w gospodarstwach o powierzchni 1-15 ha UR i jednocześnie wzrost liczby ciągników w gospodarstwach o powierzchni powyżej 15 ha UR. W gospodarstwach mniejszych obszarowo użytkujących do 15 ha UR przypadało średnio od 38 do 166 ciągników na 100 gospodarstw. Liczba wykorzystywanych ciągników systematycznie rosła ze wzrostem powierzchni użytkowanych gruntów i w grupie obszarowej powyżej 100 ha UR wynosiła 379 sztuk na 100 gospodarstw.
W 2020 r. gospodarstwa o powierzchni powyżej 15 ha UR, w których wykorzystywano więcej niż dwa ciągniki, użytkowały ok. 63% ogólnej powierzchni użytków rolnych, w tym ok. 68% ogólnej powierzchni zasiewów. Areał uprawy zbóż w tych gospodarstwach stanowił ok. 64% krajowej powierzchni zasianej zbożami. Omawiany wskaźnik dla upraw przemysłowych i ziemniaków wynosił odpowiednio ok. 87% i ok. 58%.
Duże różnice terytorialne
Wyniki PSR 2020 wskazują na duże zróżnicowanie wyposażenia gospodarstw w ciągniki rolnicze w ujęciu terytorialnym. Podobnie jak w 2010 r. najwięcej ciągników - ponad 150 tys. szt. - spisano w województwach: mazowieckim (231 tys. szt.), lubelskim (174 tys. szt.) i wielkopolskim (155 tys. szt.).
Wzrost liczby ciągników w tych województwach wynosił odpowiednio 9,3; 4,3 i 2,1%. Wymienione województwa pod względem liczby gospodarstw zajmowały stosownie 1., 2. i 5. miejsce w kraju. Udział użytków rolnych w krajowej powierzchni użytków rolnych należał w tych województwach do najwyższych i wynosił odpowiednio 13,4; 9,3 i 12%.
Średnia powierzchnia UR przypadająca na 1 gospodarstwo wzrosła w stosunku do 2010 r. (o ok. 1 ha) i wynosiła w województwie mazowieckim 9,4 ha, lubelskim - 8,5 ha i wielkopolskim - 15,1 ha. Jednocześnie były to rejony kraju charakteryzujące się dużym pogłowiem bydła, świń i drobiu.
Dużo niższy poziom wyposażenia gospodarstw w ciągniki odnotowano w województwach: lubuskim, opolskim i zachodniopomorskim, charakteryzujących się zdecydowanie mniejszą liczbą gospodarstw i jednocześnie wyższą przeciętną powierzchnią użytków rolnych przypadającą na jedno gospodarstwo (odpowiednio 21; 20,3 i 30,9 ha).
W tych województwach średnio na 100 gospodarstw przypadało odpowiednio: 95, 136 i 105 szt. ciągników. W przekroju terytorialnym udział gospodarstw z ciągnikami w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych w województwie kształtował się od ok. 55% do ok. 73% i najwyższy był w kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, podlaskim i świętokrzyskim.
Najniższy udział podmiotów z ciągnikami w ogólnej liczbie gospodarstw wystąpił w województwach: lubuskim (ok. 55%) oraz zachodniopomorskim, śląskim i dolnośląskim (w każdym ok. 58%).
Więcej kombajnów zbożowych
Od 2010 r. zmiany zachodzące w strukturze powierzchni upraw głównych ziemiopłodów oraz postępujący proces specjalizacji gospodarstw i modernizacji rolnictwa wpłynęły m.in. na aktualny stan wyposażenia rolników w maszyny rolnicze. W stosunku do wyników poprzedniego spisu rolnego, przy utrzymującej się od lat przewadze zbóż w strukturze zasiewów i jednoczesnym wzroście powierzchni uprawy rzepaku, zwiększyła się liczba kombajnów do zbioru tych upraw (o 10,2%).
Gospodarstwa z najwyższym udziałem kombajnów zbożowych (ponad 10%) w ogólnej liczbie tych maszyn spisane zostały w poszczególnych grupach obszarowych UR od 7 ha do 50 ha i liczba kombajnów w tych gospodarstwach stanowiła ok. 70% ogólnej liczby omawianych kombajnów. Biorąc pod uwagę w/w grupy obszarowe UR, najwyższy odsetek kombajnów wystąpił w gospodarstwach o powierzchni od 10 ha do 15 ha (ok. 17%), a najniższy - od 7 ha do 10 ha (ok. 11%).
Przy wzroście powierzchni buraków cukrowych i utrzymującej się tendencji spadkowej w powierzchni ziemniaków, odnotowano zmniejszenie liczby kombajnów do zbioru tych ziemiopłodów odpowiednio o ponad 60% i o ok. 25%. Wyraźnie zmniejszyła się również liczba silosokombajnów - o prawie 70%.
Podobnie jak w 2010 r. udział kombajnów do zbioru buraków cukrowych i ziemniaków oraz silosokombajnów w ogólnej liczbie każdego rodzaju z ww. maszyn był najwyższy w grupach obszarowych UR od 10 ha do 50 ha i wynosił w przypadku kombajnów buraczanych - prawie 74%, a kombajnów ziemniaczanych i silosokombajnów - ok. 60%.
W małych gospodarstwach utrzymanie czy zakup drogich maszyn jest nieopłacalne. Tańszym i lepszym rozwiązaniem jest wynajem sprzętu. Świadczy o tym wysoki odsetek gospodarstw (ok. 70%), w których użytkownicy zadeklarowali korzystanie z maszyn będących własnością innych gospodarstw, spółdzielni lub firm usługowych.
Opryskiwacze sadownicze na plusie
W porównaniu z wynikami spisu z 2010 r. odnotowano zmniejszenie wyposażenia gospodarstw w opryskiwacze polowe (o 5,8%). Większość tych maszyn (ok. 3/4) odnotowano łącznie w grupach gospodarstw o powierzchni od 3 do 30 ha UR.
Przy wyraźnym spadku powierzchni sadów, w porównaniu do 2010 r. o blisko 11%, liczba opryskiwaczy sadowniczych zwiększyła się o 1,4%. Najwięcej, bo 2/3 opryskiwaczy, ze względu na specyfikę produkcji, odnotowano w gospodarstwach o powierzchni UR 3-15 ha. Powierzchnia sadów w tych gospodarstwach stanowiła prawie 90% powierzchni sadów w kraju.
Średnia moc rośnie
W ciągu 10 lat między spisami odnotowano zmiany w strukturze liczby ciągników według mocy silnika. Podobnie jak w 2010 r. dominowały ciągniki o mocy od 15 do 25 kW, od 25 do 40 kW i od 40 kW do 60 kW, które stanowiły 3/4 ogólnej liczby ciągników (85% - w 2010 r.). Udział ciągników o mocy powyżej 60 kW zwiększył się i wynosił 22,8% wobec 12,2% w 2010 r.
